عناصر سه‌گانه حفظ شخصیت

 

 

امیر مومنان علی علیه السلام می‌فرمایند:

آن که طمع را شعار خود گرداند خود را  ُخرد نمایاند،

 و آن که راز سختى خویش بر هر کس گشود، خویشتن را خوار نمود.

و آن که زبانش را بر خود فرمانروا ساخت، خود را از بها بینداخت.

 

حضرت سه عنصر مهم برای حفظ شخصیّت انسان را در این سخن حکمت‌آمیز معرفی می‌فرمایند:

۱- طمع نداشتن: طمع باعث تحقیر انسان و در مقابل قناعت باعث تکریم انسان می‌شود.

۲- راز داری: افشای راز خود برای دیگران باعث خوار و ذلیل  شدن انسان می‌شود.

۳- کنترل زبان و بجا سخن گفتن: زیاد حرف زدن معمولا بدون فکر حرف زدن را به دنبال دارد، کسی که بدون دقت و فکر حرف می‌زند بالاخره در جایی سخن نادرست و زشتی از دهانش خارج می‌شود و از بهایش کاسته می‌شود.

پی نوشت:

برگرفته از حکمت۲ ، ص ۳۶۱

هر کس را در مال وى دو شریک است...

حضرت علی علیه السلام می‌فرمایند:

هر کس را در مال وى دو شریک است: وارث و حوادث.

همه‌ی زحمت‌ها و تلاش‌های ما برای جمع کردن مال و ثروت، یک روزی به هدر می‌رود و به دو شریک ما می‌رسد. یا اموال ما در حوادث مختلف از بین می رود یا با مرگ به دست وارث‌هایمان می‌رسد. در هر صورت از این همه خون دل که خورده‌ایم و ذره ذره جمع کرده‌ایم هیچ سودی به خودمان نمی‌رسد.

این کلام حضرت باید تلنگری باشد برای همه‌ی ما که حرص و طمع خود را برای جمع کردن مال مدیریت کنیم. یعنی به مقدار نیاز و به اندازه شأن اجتماعی که داریم برای برآورده کردن وسایل راحتی زندگی تلاش کنیم. کسانی که هر سال به دنبال نو کردن مبلمان و پرده خانه یا گوشی تلفن همراه یا ماشین  و ... هستند و برای این کارها که حقیقتا مصداق بارز اسراف است وام و قرض و ... می‌گیرند، فقط خود را اذیت کرده‌اند.  در واقع همه‌ی این کارها آرامش زندگی انسان را بهم می‌زند.

قناعت و راضی بودن به زندگی متعارف یکی از شاخص‌های انسان شاد و سالم است. کسی که به اندازه برای روزی خودش تلاش می‌کند و یگانه نگاهش به رازق هستی بخش است و همه چیز خود و دیگران و دنیا و آخرت را از خدا می‌بیند، دلش قرص و محکم به خدا اعتماد می‌کند و با قلبی آرام و روانی سالم در سایه بندگی خداوند، زندگی راحت و شادی دارد.

 

مطالب بیشتر:

شادی با اندک دنیا شاخصه دنیاپرستان

چهار ویژگی منحصر به فرد دنیا

مرگ از دید آقایمان حضرت علی علیه السلام چگونه است!؟

حضرت امیر ع برای چه کسانی طلب آمرزش می‌کند؟

ای بی‌خبران مثل گوسفند نباشید!

مولا امیرالمومنین علیه السلام در موعظه و توبیخ یاران بی‌وفایش می‌فرماید:

اى بى خبران ... گوسفندى را مانید که چَرَد تا فربه شود و زیر کارد رود، و نداند از آن، چه خواهند، و با او چه کنند.! اگر بدان نیکى کنند روز خود را، روزگارش پندارد، و سیرى اش را پایان کار^۱.

در طول تاریخ بشر اکثر مردم ، بی‌خبرانی بودند و هستند که  آنچنان زندگی گوسفندی خود را نشخوار می‌کنند که انگار نه انگار دنیای دیگری هم وجود دارد.چه ثروتمندان و چه فقرا! فرقی هم  نمی‌کند!

آنها که ثروتمندند ، حرص و طمع باعث می‌شود که فقط بچرند و فربه شوند. اصلا به پایان کار و هدف زندگی خود نمی‌اندیشند. گوسفند هم اگر می‌دانست غذایش می‌دهند تا چاق شود و در آخر چاقوی تیز به گلویش می‌نهند، هرگز این چنین حریصانه نمی‌خورد!

آنها که فقیرند، به دنبال لقمه نانی به هر کاری دست می‌زنند، انگار که تمام هدف زندگی سیری شکم‌شان است. هیچ‌گاه به پایان حقیقی زندگی  و هدف خلقت^۲ نمی‌اندیشند.

بنابراین مثل گوسفند نباشیم!  

حضرت علی علیه السلام: مردم دنیا در کار دنیا دو گونه‌اند

حضرت علی علیه السلام می‌فرمایند:

 مردم دنیا در کار دنیا دو گونه‌اند:

۱- آن که براى دنیا کار کرد و دنیا او را از آخرتش بازداشت، بر بازمانده‌اش از درویشى ترسان است و خود از دنیا بر خویشتن در امان. پس زندگانى خود را در سود دیگرى دربازد.

۲- آن که در دنیا براى پس از دنیا کار کند، پس بى آنکه کار کند بهره وى از دنیا بسوى او تازد، و هر دو نصیب را فراهم کرده و هر دو جهان را به دست آورده، چنین کس را نزد خدا آبروست و هر چه از خدا خواهد از آن اوست.

وصف حال گروه اول:

کسانی هستند که برای رسیدن به مال دنیا به هر کاری دست می‌زنند، فراموش می‌کنند که خدایی هم هست، بهشت و جهنمی هم هست. پول روی پول انباشته می‌کند و خیال می‌کنند پول خوشبختی و امنیّت از بیماری و مرگ می‌آورد، زهی خیال باطل! دائم در ترس و اضطراب است. گمان می‌کند اگر در ثروت اندوزی کوتاهی کند، فرزندان و ورثه‌اش فقیر و بیچاره خواهند شد. چنین کسانی تمام عمر و جوانی و خوشی خود را باخته‌اند در قبال سود دیگران. یک ارزن به رازقیّت خدا اعتماد نکردند و زمانی بیدار می‌شوند که کار از کار گذشته و در حفره تاریک قبر سرازیر شده‌اند.

وصف حال گروه دوم:

کسانی که از مال دنیا استفاده می‌کنند برای رسیدن به زندگی سعادت‌مند جاودان. کسی که به رازقیّت خداوند مهربانش اعتماد کامل دارد و خودش را دربست به او سپرده و راضی است به رضای او. چنین کسی بدون اینکه خودشان را برای رسیدن به مال دنیا به زحمت بیاندازد و حرص و جوش بخورد، دنیا و ثروت به سویش می‌تازد. خوشا به حالشان که هم دنیا دارند و هم آخرت. چنین کسانی همیشه به یاد خدا هستند و خدا هم همیشه به یاد آنهاست. نزد خدا آبرو دارند و هر چه از خدا بخواهند ، خدا به آنها می‌دهد چون خدا هر چه خواسته آنان عمل کرده‌اند.

مطالب بیشتر:

 توصیف دنیاپرستان در کلام حضرت امیر ع

دنیا همچون مار است

دنیا همچون گرد کاهی بی ارزش

کم‌تر از آب بینی بُز زکامی

اى پسر آدم اندوه روز نیامده‌ات را بر روز آمده‌ات میفزا

حضرت علی علیه السلام فرمودند:

اى پسر آدم اندوه روز نیامده‌ات را بر روز آمده‌ات میفزا که اگر فردا از عمر تو ماند، خدا روزى تو را در آن رساند.

چه بسیار آدم‌هایی دیده‌ام و دیده‌اید که دائم از وضع زندگی خود و خرج و مخارج و هزینه‌های زندگی ناله می‌کنند و ناراضی‌اند. معمولا هم آدم‌هایی هستند که از حد متوسّط جامعه بالاترند. حساب‌های بانکی ‌شان ذخیره شده برای روز مبادا! سرمایه‌شان را سکه و دلار گرفته‌اند و از فردای بازار ارز نگران‌اند.

هم امروزشان با دلهره و استرس است هم فردایشان. نمی‌گویند که در حدود دو ماه ارزش سرمایه شان ده برابر شده ، فقط نالانند از اینکه امروز قیمت دلار پایین آمده و فردا پایین‌تر. جناب سعدی می‌فرماید: غم فردا نشاید خوردن امروز.

حضرت امیر علیه السلام به ما نهیب می‌زند که ای بچه‌ی آدم، آدم باش. اینقدر حرص و اندوه مال دنیا را نخور. اینقدر به فکر جمع کردن پول برای فردایت نباش. اینقدر غم فردای بازار سکه و ارز را در دلت مثل زهر مار نجوشان!

یک کلام ختم کلام : خدا روزی تو و فرزندان و خانواده‌ات را می‌رساند، همانطور که روزی دیروز و امروزت را رسانده، روزی فردایت را هم می‌رساند. فقط کافی است به او اعتماد کنی. والسلام!

مطالب بیشتر:

 ای مردم! همانا بر شما از دو چیز بیشتر می‌ترسم

توصیف دنیا در بیان امیر بیان

تعریف علوی اعتدال و میانه‌روی

شادی و غم واقعی به چیست؟!

بینا و نابینای واقعی از نظر امیرالمومنین علیه السلام

 

حضرت امیر علیه السلام بینا و نابینای واقعی را معرفی می‌فرمایند:

همانا، دنیا نهایت دیدگاه کسى است که دیده اش کور است، و از دیدن جز دنیا محجور، و آن که بیناست نگاهش از دنیا بگذرد و از پس آن خانه آخرت را نگرد. پس بینا از دنیا رخت بردارد، و نابینا رخت خویش در آن گذارد، بینا از دنیا توشه گیرد، و نابینا براى دنیا توشه فراهم آرد.

کسی که فقط دنیا و سرگرمی‌های دنیا را می‌بیند، و فقط به آنچه که چشم سرش مشاهده می‌کند، باور پیدا می‌کند واقعا دیده‌اش کور است. اما کسی که چشم قلبش به نور ایمان روشن است و دیده‌اش بینا و بصیر است، نگاه نافذ و عمیقش پرده مادی دنیا را می‌درد و تمام خزعبلات دنیا را در یک چشم به هم زدنی کنار می‌زند و خانه آخرت را مشاهده می‌کند با چشم دل و باور قلب.

انسان بصیر در دنیا همیشه آماده باش و چمدان به دست است، توشه اعمال نیکش را اندوخته و هر آیینه منتظر لقای پروردگارش است. اما انسان کور چمدانش را در دنیا پهن کرده و رحل اقامت افکنده، صبح تا شب به دنبال فراهم کردن توشه دنیاست.

نکته: بهترین عمل صالح چیست که انسان بصیر و زیرک می‌تواند توشه آخرتش کند؟!

جواب امام صادق علیه السلام را ببینید:  زیارت حسین بن علی(علیه السلام) برترین اعمال است[1].

پس فرصت اربعین را غنیمت بشماریم، حماسه تمدن ساز پیاده‌روی اربعین مقدمه ساز ظهور مولایمان حضرت مهدی علیه السلام است. قلوب زنگار گرفته‌مان را در اقیانوس مردمی زائران صیقلی بدهیم و عشق واقعی را تجربه کنیم، ان‌شاءالله.

 

مطالب بیشتر:

 تعریف پارسایی از زبان امیر مومنان ع

کلام حضرت امیر ع در ستایش دنیا!

گوهر انسانیّت انسان و دنیا

تصویر روز قیامت از زبان امیرالمومنین ع

نکوهش کسی که حرص می‌زند و بی‌تاب است

 

حضرت علی علیه السلام می‌فرمایند:

... آن که از دنیا اندوهناک است، از قضاى خدا خشمناک است. و آن که از مصیبتى که بدو رسیده گله آرد، از پروردگار خود شکوه دارد و آن که نزد توانگر رفت و به خاطر مالدارى وى از خود خوارى نشان داد دو ثلث دینش را به باد داد...

این کلمات حضرت نکوهش کسی است که بی‌تاب است ، کسی که حرص مال دنیا را می‌زند و قناعت پیشه نمی‌کند. به محض اینکه در معامله‌ای ضرر می‌کند به دنیا بد و بیراه می‌گوید، از خدا گله می‌کند ، شکوه و آه و ناله‌اش بلند می‌شود. به خاطر رسیدن به ثروتی خود را نزد ثروتمندان بی‌جنبه خوار می‌کند. همه اش به خاطر این است که حرص می‌زند و به آنچه دارد قانع نیست. چنین کسی دو سوم دینش را به باد هوا سپرده است.

مطالب بیشتر:

شادی و غم واقعی به چیست؟!

مرگ از دید آقایمان حضرت علی علیه السلام چگونه است!؟

توشه گیری از دنیا در کلام حضرت امیر ع

نمونه‌ای از علی‌وار زیستن

عناصر سه‌گانه حفظ شخصیت