اعتماد به عقل در کلام حضرت علی علیه السلام

حضرت امیرالمومنین علیه السلام می‌فرمایند:

اندیشیدن همانند دیدن نیست، چه بود که دیده ها چیزى را چنانکه نیست نشان دهد، لیکن خرد با کسى که از آن نصیحت خواهد خیانت نکند.

حتما همه‌ی شما تجربه کرده‌اید که خیلی از مواقع ظاهر چیزی شما را گول زده است، در نگاه اول کاری بسیار زیبا و حتی خیرخواهانه به نظر رسیده است اما با کمی اندیشه و در نظر گرفتن تمام جوانب کار به مضرّات آن پی می‌برید. مثلا فرض کنید شما یک مرجع تقلید یا شخصیت با نفوذی در جامعه هستید و یک نفر به ظاهر مذهبی مقدار زیادی پول برای شما هدیه آورده است، یا به اسم کمک برای ساخت مدرسه علمیّه یا ساخت مسجد و موسسه پژوهشی یک چک یک میلیارد تومانی با نام شما کشیده است. شما چه کار می‌کنید؟! در نگاه اول کار خیرخواهانه‌ای است اما با کمی تحقیق و اندیشه می‌فهمید که کاسه‌ای زیر نیم کاسه است. می‌فهمید که این شخص وابسته به فلان گروه سیاسی است و در آینده شما وامدار و بله قربان گوی او خواهید شد. شاید در ظاهر با احترام و القاب محترمانه با شما برخورد کنند اما هم خودتان و هم او می‌دانید که سلام گرگ بدون طمع نیست!

رییس دفتر علامه مصباح یزدی نقل می‌کردند که بارها افراد مختلف به عناوین مختلف و از جناح‌های سیاسی مختلف به دفتر ما می‌آمدند و پیشنهاد کمک‌های مالی به ظاهر دوستانه و خیرخواهانه می‌دادند. می‌گفتند می‌خواهیم در ثواب کارهای تحقیقاتی و علمی موسسه شما سهیم باشیم!! اما هر بار که به آیت الله مصباح جریان را می‌گفتیم ، ایشان به شدت ردّ می‌کردند و می‌گفتند نمی‌خواهم وامدار هیچ شخص و گروهی باشم. حتی یک بار فرماندار یکی از شهرهای جنوبی فرش ابریشمی و دستبافتی را در نگهبانی موسسه گذاشت به اسم هدیه به آیت الله مصباح و رفت. وقتی ماجرا را به ایشان گفتیم، فرمودند: این فرش را بفروشید و پولش را از طرف صاحبش به یک موسسه خیریه بدهید و رسیدش را برای جناب فرماندار پست کنید! علامه مصباح با زیرکی این ماجرا را مدیریت کردند و آن فرماندار کذایی مصداق آش نخورده و دهن سوخته شد.

مطالعه بیشتر:

تکبّر،ترس و بخل بهترین صفات زن

تندخویی دیوانگی است!؟

دنیا زدگی نتیجه جهالت ماست

فروتنی نتیجه شناخت خداوند

حضرت امیر علیه السلام: بدانید که من با دو کس مى ستیزم

مولای متّقیان علی علیه السلام می‌فرمایند:

بدانید که من با دو کس مى ستیزم: آن که چیزى را خواهد که حق آن را ندارد، و آن که حقى را که بر گردن اوست نگزارد.

بندگان خدا! شما را به پرهیزگارى وصیت مى کنم، که پرهیزگارى بهترین چیزى است که بنده خدا دیگرى را وصیت کند که آن را پیشه گیرد، و نزد خدا بهترین کارها آن است که به تقوى پایان پذیرد.

حضرت امیر علیه السلام به شدت و با قاطعیّت دو گروه را دشمن می‌شمارد و با آنها مبارزه می‌کند:

۱- گروهی که همیشه به دنبال چیزی فراتر از حق خود هستند، حاضرند حق عده‌ی زیادی را لگدمال کنند تا خودشان به ثروت و قدرت برسند. افراد سرشناسی مثل طلحه و زبیر از این گروهند.

۲- گروهی که بطور طبیعی یا بواسطه ظلمی که کردند، حقی بر گردنشان است و باید حق را رعایت کنند و مطابق حق رفتار کنند.مثل افرادی که از بیت‌المال دزدی می‌کنند و حق میلیون‌ها نفر را می‌خورند.

شاخصه شناخت حق چیست؟ کیست؟ 

رسول خدا صل الله علیه و آله می‌فرمایند: عَلِیٌّ مَعَ الْحَقِّ وَ الْحَقُّ مَعَ عَلِیٍّ یَدُورُ حَیْثُمَا دَار. علی با حقّ است و حق با علی. هر کجا علی باشد، حق هم آن جاست. حق به دور علی می‌گردد، نه این که علی به دنبال حق باشد.

 بنابراین شاخصه شناخت حق، خود جناب امیرالمومنین علیه السلام می‌باشند. دلیلش واضح است چون علی علیه السلام بر مبنای قرآن و سنت پیامبر صل الله علیه و آله عمل می‌کند. بعد از ایشان دیگر ائمه علیهم السلام شاخص هستند و در دوران غیبت کبری طبق بیان حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه فقهای مجتهد جامع الشرایط و با تقوا که در رأس آنها ولیّ فقیه زمان هستند، شاخص شناخت حق می‌باشند.

مطالب بیشتر:

نمونه‌ای از علی‌وار زیستن

عناصر سه‌گانه حفظ شخصیت

از خلقت آدمی شگفت گیرید!

کی باید از خدا ترسید؟!

فقط چهار انگشت فاصله میان حق و باطل

 

حضرت علی علیه السلام می‌فرمایند:

اى مردم! کسى که دانست برادرش دینى درست دارد، و در راه راست گام برمى دارد، به گفته مردم درباره او گوش ندهد، که گاه تیرانداز، تیر افکند و تیرها به خطا رود. سخن نیز چنین است، درباره کسى چیزى گویند و آن نه این است. گفتار باطل تباه است، و خدا شنوا و گواه است. بدانید! میان حق و باطل جز چهار انگشت نیست. (از او پرسیدند معنى این سخن چیست؟ انگشتان خود را فراهم آورد و برداشت و میان گوش و دیده گذاشت. سپس گفت:) باطل آن است که بگویى شنیدم، و حق آن است که بگویى دیدم.

چه تشبیه زیبایی ، سخن چه حق و چه باطل همچون تیری است که از چلّه کمان رها می‌شود. تیرانداز اگر چریک باشد و کارآزموده ، با دقت و تأمل و با آرامش تیرش را رها می‌کند و به هدف می‌زند و اگر سربازی نا‌آرام و بی‌تجربه باشد تیرش به خطا می‌رود. سخن گفتنی که همراه فکر و تأمل باشد به هدف می‌خورد و کارساز است و الّا تلاشی بیهوده خواهد بود.

نکته‌ای که حضرت به آن توجه می‌دهند این است که وقتی برادر دینی شما در ظاهر دین درستی دارد و می‌دانی که زندگی‌اش سالم و طاهر است، حق نداری به بدگویی مردم درباره او گوش بدهی ، بلکه باید از او دفاع کنی و مانع غیبت و بدگویی از او شوی. تا با چشم خودت ندیده‌ای اطمینان پیدا نکن، فاصله حق و باطل فقط چهار انگشت است!

 

مطالب بیشتر:

 کاسه سرت را به خدا عاریت بسپار

توجه به اوصاف بهشت و جهنم یک عامل انگیزاننده قوی  

توصیف مرگ از دیدگاه امیر بیان

بیان امیر بیان در توصیف قرآن کریم